Straeon Personol
Mark, Caerdydd
"Pe bawn i ddim yn teimlo cywilydd, byddwn yn gadael y tŷ yn amlach nag yr wyf yn ei wneud ac yn byw bywyd mwy boddhaus.
Rydw i wedi teimlo’n baranoiaidd ers tro am gael fy marnu tra allan, fel pe bai pobl yn siarad amdanaf i, fel pe baent yn gwybod gyda beth rwy’n byw. Mae ochr resymegol fy meddwl yn gwybod nad yw hynny'n wir, ond nid yw mor syml â hynny.
Gall fy nhŷ i fod yn garchar gymaint ag yn hafan ddiogel. Gallaf fynd dyddiau heb gamu allan o’r drws i gael ymarfer corff y mae mawr ei angen, tynnu’r llenni ar agor i adael y golau i mewn, peidio â chael cawod, gwisgo’n iawn, na bwyta’n rheolaidd neu’n iach. Yn y bôn, gadewch i mi fy hun, a'r tŷ, fynd. Fodd bynnag, rwy’n gwybod fy mod wedi fy ngwarchod rhag y byd y tu allan, lle rwyf wedi cael fy ngwatwar a theimlo’n hynod o bryderus a llethu.
Cleddyf daufiniog ydyw. Maen nhw'n dweud teimlo'r ofn ac yna wneud beth bynnag, ond pan fo hon wedi bod yn broblem hirsefydlog, mae mor anodd ei dorri. Pan dwi wedi mynd allan i wneud y pethau dwi'n mwynhau, fel gweld band, dwi'n teimlo gymaint yn well ar ei gyfer.
Fy nghyngor i'r rhai sydd mewn sefyllfa debyg yw bod yn garedig â chi'ch hun a gweithio gyda rhywun sy'n barod i'ch helpu chi drwy hyn. Nid yw’n hawdd, felly gosodwch dargedau cyraeddadwy dros amser."
Beth, Caerdydd
"Dechreuais i gael trafferth gyda fy iechyd meddwl i ddechrau pan es i i’r byd gwaith. Roedd mor gyflym ac roedd pawb o'm cwmpas mor hyderus a sicr ohonyn nhw eu hunain tra roeddwn i'n teimlo nad oeddwn i'n 'ddigon gwydn'. Fe gododd fy mhryder. yn gynyddol waeth gan fy ngadael yn teimlo cymaint o gywilydd o grio’n gyfrinachol yn y toiledau. Y mwyaf y ceisiais ei guddio, y gwaethaf yr aeth a gwneud i mi deimlo'n sâl yn gorfforol yn ogystal ag yn feddyliol.Roedd y cywilydd yn fy atal rhag gofyn am help ond yn y diwedd, aeth y cyfan yn ormod, a gadewais y diwydiant yr oeddwn ynddo, yn teimlo fel methiant. Ar ôl sgwrs gyda fy meddyg teulu, o'r diwedd gwthiais heibio'r cywilydd a gofyn am help gan gwnselydd. Fe wnaeth hi fy helpu i weld nad oedd angen teimlo cywilydd am wynebu trafferthion ac o hyn fy helpu i adeiladu fy hyder ac ymdeimlad o hunanwerth. Mae mynd heibio'r teimladau o gywilydd nawr yn golygu fy mod yn siarad yn agored am fy mhrofiadau yn y gobaith o helpu eraill. Rwyf hyd yn oed yn cael cefnogi eraill gyda'u hiechyd meddwl yn fy rôl gwaith presennol sy'n anhygoel.
Un darn o gyngor byddwn i’n ei roi i unrhyw un sy’n teimlo cywilydd am ei iechyd meddwl – peidiwch â gwneud hynny. Nid eich bai chi ydyw. Gall siarad â rhywun eich helpu i gael gwared ar y cywilydd sydd wedi byw mor gyfforddus yn eich meddwl, fel annibendod yn eich cartref. Fodd bynnag, fel annibendod, nid yw'n ddefnyddiol a gall eich cadw'n gaeth. Mae gofyn am help yn achubiaeth ac yn ffordd allan."
Ismatara, Caerdydd
"Mae cywilydd yn gweithredu fel baich cyson ar ein hysgwyddau, gan ein gorfodi i gadw ein pen i lawr, yn hytrach na chydnabod sut rydyn ni'n teimlo neu geisio cael mynediad at gymorth angenrheidiol. Rwy'n dioddef o anhunedd, PTSD ac iselder a ddatblygodd o drawma'r gorffennol, gan fy ngadael â blinder ac meddyliau negyddol a theimlo'n analluog, yn flin ac yn ynysig. Fe wnes i ganiatáu i’r stigma a’r cywilydd fy atal rhag cael cymorth ar gyfer fy iechyd meddwl. Arweiniodd hyn at ddatblygu cyflwr poenus o'r enw Fibryomalgia. Pan ddaeth hyn yn annioddefol, o'r diwedd fe wnes i fagu'r dewrder i geisio am gymorth. Gwnaeth hyn i mi sylweddoli fy mod wedi esgeuluso fy iechyd meddwl oherwydd ofn a phrofiadau o stigma a chywilydd. Rydw i wedi cael fy ngalw’n wrthgymdeithasol, neu’n rhywun â phroblemau ‘meddwl’ ymysg pethau eraill.
Gan fy mod yn oroeswr trais domestig, yr un a oedd yno bob amser yn ceisio cefnogi eraill yn ystod eu hanawsterau, roedd yn anodd i bobl o fewn fy nghylch ddeall y gallaf innau hefyd ddioddef gyda fy iechyd meddwl. Roedd i raddau oherwydd stigma diwylliannol, disgwyliadau cymdeithasol ac anwybodaeth gyffredinol. Rydw i wedi teimlo cywilydd i gyfaddef i gyn gyflogwr fy mod yn cael trafferth gyda fy iechyd meddwl. Fe wnes i orweithio, i geisio gwneud cyfiawnder, rhag ofn y byddwn yn cael fy ystyried yn weithiwr anghymwys. Fel Mwslim, rwy’n cael fy atgoffa bod Islam yn hybu gofalu am ein hiechyd meddwl yn ogystal â’n hiechyd corfforol gan roi’r sicrwydd oedd ei angen arnaf, heb unrhyw gywilydd nac ofn cael fy marnu. Y camau cyntaf wrth fynd i'r afael â chywilydd yw peidio â chael unrhyw ragdybiaethau, bod yn ddeallus, yn gefnogol a chyfathrebu mewn man diogel."
Richard, Y Fenni
"Pam ydw i'n teimlo na fydd neb yn rhoi cyfle i mi oherwydd fy iechyd meddwl? Roeddwn ymhell i fy mlynyddoedd fel oedolyn cyn i mi sylweddoli bod ADHD fy mhlentyndod, yn rhannol, wedi bod yn cuddio fy mhroblemau iechyd meddwl. Nid oedd hyn wedi'i helpu gan y ffaith nad oedd ADHD yn hysbys yn gyffredinol bryd hynny. Dywedwyd wrth fy rhieni fod gen i ryw fath o anhwylder gorfywiogrwydd ac y dylen nhw leihau fy nghymeriant siwgr.
Er fy mod yn teimlo fy mod wedi tyfu'n ynghynt i’r ADHD yn ystod fy arddegau, arhosodd y triciau seicolegol yr oeddwn wedi'u dysgu i guddio fy nghyflwr gyda mi. Er bod rhai meysydd o fy mywyd fel oedolyn wedi bod braidd yn llwyddiannus, mae cymaint ohono wedi’i difetha gan gyflogwyr, cydweithwyr, ffrindiau, a hyd yn oed aelodau o’r teulu nad ydynt yn deall sut y gall fy iechyd meddwl effeithio arnaf. Mae hyn bob amser wedi dod â rhywfaint o gywilydd.
Yn y blynyddoedd diwethaf rwyf wedi bod yn chwilio am waith cyflogedig, a dim ond unwaith y mae cais wedi gofyn a oeddwn yn ystyried fy hun yn niwroddargyfeiriol. Mae un cwmni unigol, yn llythrennol, mewn miloedd wedi ystyried yn agored cyflwr o'r fath yn un gadarnhaol. Myfyriwch dros hwnnw.
Dros y misoedd diwethaf rwyf wedi bod yn edrych i mewn i lansio menter a fydd, gobeithio, yn gwella cynhwysiant cymdeithasol o fewn fy nghymuned leol. Soniaf am hyn oherwydd mae’n bwysig peidio byth â rhoi’r gorau iddi, peidio byth â rhoi’r gorau i geisio a pheidio byth â theimlo na allwch siarad am eich iechyd meddwl, na helpu eraill yn y broses."
Ali, Caerdydd
"Nid yw'r cysyniad o iechyd meddwl yn rhywbeth sydd yn cael ei gofleidio bob amser ymysg y gymuned Dde Asiaidd. Felly, pan ddechreuais i gael trafferth gyda fy iechyd meddwl am y tro cyntaf, oherwydd yr amgylchedd yr oeddwn yn byw ynddo, roedd yn anodd i mi esbonio i bobl yr heriau emosiynol, meddyliol a chorfforol yr oeddwn yn ceisio delio â nhw. Daeth unigrwydd yn deimlad cyffredin er bod pobl yn allanol o’m cwmpas i. Efallai bod gan lawer o’r bobl hyn oedd o’m cwmpas fwriadau da, ond oherwydd eu credoau diwylliannol nid oeddent am siarad am bwysigrwydd iechyd meddwl. Mae bob amser wedi bod ymdeimlad aruthrol o gywilydd o du fewn ac o du allan i'r gymuned erioed. Mae cywilydd yn hongian dros bobl yn y gymuned fel drewdod corff pwdr. Dim ond os ydynt yn dechrau cyfathrebu â'i gilydd a rhannu eu straeon y gall pobl oresgyn y rhwystr hwn. Nid oes rhaid i hyn olygu darlledu salwch rhywun i'r gymuned gyfan. Yr hyn y mae'n ei olygu yw ceisio dod o hyd i le diogel fel y gall pobl sydd am siarad am eu heriau wneud hynny heb ofni dial neu bwyntio bys."